کار کودک به معنای کاری است که برای کودکان در گروههای سنی معین ممنوع است. کاری است که توسط کودکان، زیر حداقل سن قانونی معین برای آن کار انجام گیرد و یا به دلیل ماهیت یا شرایط خاص، آن کار برای کودکان غیرقابل پذیرش و ممنوع است.
درحال حاضر ۲۱۵ میلیون کودک در دنیا در حال کار تمام وقت هستند. این کودکان فرصتی برای تحصیل و بازی ندارند. بسیاری از آنها تغذیه و مراقبت کافی نیز دریافت نمیکنند. بیش از نیمی از آنها محیطهای کاری پرخطر، کار به شکل بردهداری و یا اشکال دیگر کار اجباری، فعالیتهای غیرقانونی از جمله قاچاق مواد مخدر و فحشا و شرکت داده شدن در درگیریهای مسلحانه را تجربه میکنند.
پیشینه نامگذاری روز جهانی مقابله با کار کودک
سازمان بینالمللی کار، از سال ۲۰۰۲ بر گستره جهانی کار کودک و اقدامات و تلاشهای مورد نیاز برای محو آن تمرکز کرد. بر همین اساس روز ۱۲ ژوئن از همان سال به عنوان روز جهانی مقابله با کار کودک اعلام شد که مستلزم همکاری دولتها، کارفرمایان و سازمانهای کار، جامعه مدنی و میلیونها انسان از سراسر جهان است تا بتوان اقدام مؤثری را برای کمک به کارگران کودک انتظار داشت.
اقدام سازمان بینالمللی کار در مورد مقابله با کار کودک طی چهار دهه اخیر گسترش زیادی داشته و پیشرفتهای مهمی از زمان انتشار اولین گزارش جهانی درباره این موضوع حاصل شده است. با این وجود چالش اصلی سازمان بینالمللی کار، نحوه تعامل با نظامهای ملی و حمایت از آنها برای مقابله با کار کودک و محو قطعی آن در جهان است. برخی از مهمترین اقدامات سازمان بینالمللی کار در زمینه مقابله با کار کودک عبارتند از:
√ تلاش برای تصویب جهانی کنوانسیونهای این سازمان در زمینه کار کودک
√ تضمین تمرکز جدید بر راهبردها و برنامههای ملی برای ارتقای رویکردی جامع در زمینه اصول و حقوق مبنایی کار
√ توسعه زمینههای مبارزه با عوامل ریشهای کار کودک
√ تثبیت حداقل سن پذیرش برای استخدام و تعیین سن آموزش اجباری
√ توسعه امنیت و سلامت محیط کار برای همه کارگران، با لحاظ اقدامات حفاظتی ویژه برای کودکان در سنین میان حداقل سن استخدام و سن ۱۸ سال و ارائه فهرست جامعی از کارهای خطرناک کودکان
√ ارتقا و توسعه عملکرد نهادها و مکانیزمهای نظارتی (مانند دادگاهها، ادارات پلیس و غیره) بر اعمال مؤثر حقوق مبنایی در محیط کار از جمله حمایت علیه کار کودک
√ توسعه مستمر مشارکت راهبردی و فعال در سطوح بینالمللی، ملی و محلی و ارتقای جنبش جهانی علیه کار کودک
√ توسعه و انتقال رویههای مطلوب که واجد نتایج پایدار بودهاند