زخم فشاری چیست؟

زخم فشاری یا Pressure Ulcer که گاهی زخم بستر نیز گفته می‌شود، ضایعه ای است که در پوست و بافت‌های زیرپوستی و بر اثر فشار ممتد و طولانی مدت بر پوست ایجاد می‌شود.

در بیمارانی‌که دچار زخم فشاری اکتسابی از بیمارستان( Hospital- Acquired Pressure Ulcer)   می‌شوند،‌  مدت زمان بستری و احتمال بستری مجدد در بیمارستان و در نهایت مرگ‌و‌میر، بیش‌تر از سایر بیماران است.

موقعیت‌های زیر احتمال بروز زخم فشاری را افزایش می‌دهند:

• دمانس
• سکته مغزی ( استروک)
• سکته قلبی (MI)
• خونریزی گوارشی
• جراحی‌های ارتوپدی
• اختلالات نورولوژیک
• بیماری‌های عروق محیطی
• صدمات نخاعی
• اختلالات کلیوی
• سابقه قبلی وجود زخم فشاری

درجه بندی زخم فشاری: 

• Stage I
  این زخم در نمای بالینی بصورت یک قرمزی ثابت پوستی که بر روی یک بستر استخوانی قرار دارد، خود را نشان می ‏دهد. پوست سالم و ممکن است دردناک، سفت یا نرم‌تر از معمول، سردتر یا گرم‌تر از معمول شود.

• Stage II
  زخم فشاری Stage II زخم با ضخامت نسبی با درگیری اپیدرم و درم می ‏باشد و نمای بالینی آن بصورت ساییدگی یا تاول می‏ باشد.

• Stage III
  دراین مرحله فقدان تمام ضخامت پوست شامل آسیب یا نکروز بافت سابکوتانئوس وجود دارد و ممکن است به بافت زیرین نفوذ کند اما ازمیان فاشیای زیرین عبور نمی‌کند یعنی استخوان‌ یا تاندون‌ قابل مشاهده نیست. نمای بالینی به صورت حفره‌ای عمیق با یا بدون نقب زدن به بافت اطراف است. در عمق زخم بافت مرده زرد رنگی وجود دارد.

• Stage IV
  دراین مرحله تخریب وسیع، نکروزبافتی یا آسیب به عضله، استخوان یا ساختارهای حمایتی (مانند تاندون و کپسول مفصلی) با یا بدون ازبین رفتن تمام ضخامت پوست وجود دارد.
  نمای بالینی همچون حفره ای عمیق است که استخوان، تاندون یا کپسول مفصلی درآن قابل مشاهده است. نقب یا راه های سینوسی در ارتباط با زخم ممکن است وجود داشته باشد.

نواحی شایع بروز زخم فشاری عبارتند از:

در بیمارانی‌که مدت زیادی در بستر در حالت درازکش به پشت قرار دارند، زخم فشاری بیشتر در نواحی زیر دیده می‌شود:

• پشت سر
• پوست نواحی استخوان‌ کتف
• نواحی خلف شانه
• آرنج
• استخوان خاجی درست بین دو برجستگی باسن
• پاشنه پا

در بیمارانی‌که مدت زیادی در حالت درازکش به شانه قرار گرفته‌اند، زخم فشاری بیشتر در نواحی زیر دیده می‌شود:

• پوست نواحی گیجگاهی جمجمه
• لاله گوش
• نواحی کناری شانه‌ها
• برجستگی کناری لگن (تروکانتر بزرگ)
• برجستگی کناری زانو (پوست روی سر استخوان فیبولا)
• قوزک خارجی پا

مراقبت‌های پرستاری در پیشگیری از زخم فشاری:

• بررسی پوست بیمار با استفاده از معیار برادن (در مطالب آتی در مورد این معیار صحبت خواهیم کرد) هر  هشتساعت

• تغییر پوزیشن بیمار به سمت راست،‌ چپ و پشت هر دوساعت با به‌کارگیری بالش و وسایلی برای تکیه بیمار

• اطمینان از تغذیه کافی و مناسب بیمار برای بهبود ترمیم زخم
• هیدراسیون کافی و مناسب بیمار
• پیشگیری از اصطکاک و سایش پوست با کاهش چین و تاخوردگی ملحفه‌های بیمار
• اگر بیمار کنترل ادار و مدفوع ندارد باید مانع ازباقی ماندن ادرار و مدفوع به مدت طولانی بر روی پوست شده و تلاش شود که پوست خشک نگه داشته شود
• به‌کارگیری کرم‌ها و پمادهای پیشگیری کننده زخم فشاری در بیماران پرخطر
• ثبت دقیق اطلاعات حاصل از بررسی پوست، مرحله( stage) زخم فشاری و درمان‌های به‌کار گرفته شده به صورت روزانه
• ارزیابی بیمار از نظر نیاز به استفاده از تشک‌های مخصوص (مثل تشک مواج)
• تشویق بیمار به تغییر وضعیت هر ۱۵ دقیقه در تخت، اگر هوشیار است و توانایی حرکت در تخت دارد
• آموزش به خانواده بیمار

رفرنس (۱)

رفرنس (۲)