پروپوفول (دپریوان)، آرامبخش قدرتمندی است که اثراتش را با باند شدن به گیرندههای GABA (مشابه بنزودیازپینها، اما در گیرنده های متفاوت) اعمال میکند. برای القا بیهوشی عمومی استفاده می شود و در ICUها به دلیل اینکه به دنبال قطع اینفیوژن، بیداری سریع داد، مرسوم شده است.
.
اثرات و موارد استفاده
پروپوفول اثرات آرامبخشی و فراموشی داشته، اما اثرات ضددردی ندارد. یک بولوس منفرد وریدی پروپوفول طی ۱-۲ دقیقه ایجاد آرامبخشی کرده و اثر دارو ۵-۸ دقیقه طول می کشد.
به دلیل دوره کوتاه فعالیت، پروپوفول به صورت اینفیوژن مداوم تجویز می شود. زمانی که اینفیوژن متوقف می شود، طی ۱۰-۱۵ دقیقه (حتی با اینفیوژن های طولانی مدت) بیداری رخ می دهد. دوز بارگیری پروپوفول در بیمارانی که از نظر همودینامیکی پایدار هستند می تواند به کار رود.
اصولا پروپوفول برای آرام بخشی کوتاه مدت زمانی که بیداری سریع مورد نظر است، استفاده می شود (به عنوان مقال جهت پروسیجرهای کوتاه مدت)، اما جهت استفاده طولانی تری در بیماران وابسته به ونتیلاتور (برای اجتناب از تاخیر در جداکردن بیمار از ونتیلاتور) استفاده می شود. پروپوفول می تواند در بیماران جراحی اعصاب و بیماران با صدمات سر مفید باشد، زیرا فشار داخل جمجمه را کاهش می دهد. بیداری سریع امکان ارزیابی مکرر وضعیت ذهنی را فراهم می آورد.
.
فرمول و دوز دارویی
پروپوفول به شدت لیپوفیل است و برای افزایش حلالیت در پلاسما به صورت امولوسیون چربی ۱۰٪ عرضه شده است. امولوسیون چربی تقریبا مشابه اینترالیپید ۱۰٪ بوده که در فرمول های تغذیهای وریدی (TNP) به کار می رود. محتوای کالری ۱kcal/mL است که باید به عنوان بخشی از دریافت کالری روزانه مدنر باشد. دوز پروپوفول بیشتر بر پایه وزن ایده آل بدن حساب می شود تا وزن واقعی و در موارد نارسایی کلیه یا بی کفایتی متوسط کبدی به تعدیل دوز نیاز نیست. دوز بارگیری در بیمارانی که از نظر همودینامیکی اپایدار هستند (به دلیل خطر هایپوتانسیون) پیشنهاد نمی شود.
.
عوارض جانبی
پروپوفول به ایجاد دپرسیون تنفسی و هایپوتانسیون مشهور است. به دلیل خطر دپرسیون تنفسی، اینفیوژن پروپوفول فقط در بیماران وابسته به ونتیلاتور توصیه می شود. هایپوتانسیون به وازودیلاتاسیون سیستمیک نسبت داده می شود و در وضعیت هایی از جمله هایپوولمی و نارسایی قلب که فشار خون با داروهای منقبض کننده عروق سیستمیک حفظ می شود، می تواند شدید باشد. برخی اوقات به دلیل متابولیت های فنولی بی ضرر ادرار سبز رنگ دیده می شود.
امولسیون چربی در فرمول های پروپوفول می تواند هایپرتری گلیسیریدمی ایجاد کند. شیوع مشخص نیست، اما اینفیوژن های پروپوفول به عنوان عامل خطر مستقل برای هایپرتری گلیسیریدمی بر بیماران ICU محسوب می شود. پایش سطح تری گلیسیرید اغلب در طول اینفیوژن پروپوفول پیشنهاد شده، اما هایپرتری گلیسیریدمی در بیماران ICU شایع است و با پیامدهای جانبی همراه نیست. از این رو ارزش پایش سطح تری گلیسیرید سوال برانگیز است.
.
منبع:
. Marino P L(2014) MARINO’s ICU Book. Fourth Edition. New York. Wolter Kluwer.