حساسترین تست موجود برای تعیین وجود آسیب داخل شکمی، لاواژ تشخیصی پریتوان(Diagnostic Peritoneal Lavage) است که در چاقوخوردگی بیش از ۹۵% حساسیت دارد. در چاقوخوردگی قسمت تحتانی قفسه سینه نیز درصورتیکه در بررسی تحت بیحسی، آسیب دیافراگم مشخص نشد باید DPL انجام شود. DPL در خصوص بیماران با یافتههای شکمی مبهم در بررسی بالینی یا بیمارانی که به قدر کافی هوشیار نیستند که به معاینات بالینی پاسخ داده و اطلاعات صحیحی بدهند، نیزکاربرد دارد. در مواقعی که FAST و CT scan نتایجی در پی نداشته یا امکان بهکارگیری آنها وجود ندارد، از DPL برای تعیین خونریزی داخل شکمی استفاده میشود.
قبل انجام این روش، یک کاتتر ادراری برای از بین بردن فشار مثانه و یک لولهی بینی معدی برای از بین بردن فشار معده باید قرار داده شود. DPL تکنیکی است که در آن یک کاتتر استریل لاواژ پریتونئال، از طریق دیواره ی شکم و از ناحیه زیر ناف وارد پریتوئن میشود. در صورتی که آشکارا خون بیرون بزند؛ صدمه داخل شکمی محرز بوده و باید بیمار فورا به اتاق عمل منتقل شود .به محض ورود کاتتر به پریتوئن، ml/kg۱۰محلول هارتمن(رینگر لاکتات) گرم تزریق میشود. این مایع سپس دوباره از بدن خارج شده(کیسه تزریق پایینتر از سطح بدن بیمار گذاشته می شود) و هم با چشم غیر مسلح و هم بهصورت میکروسکوپی علایم خونریزی داخل شکمی مورد بررسی قرار میگیرد.
DPLدر صورت مشاهده موارد زیر مثبت به حساب میآید و بیمار نیاز فوری به عمل جراحی دارد:
– وجود خون آشکار
-بیش از ۱۰۰ هزار گلبول قرمز در هر میلیلیتر در بررسی میکروسکوپی
– بیش از ۵۰۰ گلبول سفید در هر میلیلیتر در بررسی میکروسکوپی
آسپیراسیون تشخیصی پریتوئن(Diagnostic Peritoneal Aspirate) نیز تکنیکی مشابه است که برای بیماران با وضعیت ناپایدار که FAST در مورد آنها بینتیجه بوده است، انجام میگیرد.
فرایند این تکنیک با DPL یکسان است، با این حال، در این تکنیک مایعی تزریق نشده و به جای آن لوله با یک سرنگ آسپیره میشود تا وجود خون شناسایی گردد. آسپیراسیون خون آشکار نشان دهندهی DPA مثبت و نیاز فوری به عمل جراحی وجود دارد. اگر پس از قرار دادن کاتتر بیش از ml ۱۰ خون آزاد آسپیره شود DPA مثبت است. ولی اگر کمتر از ml۱۰آسپیره شد، باید یک لیتر نرمال سالین استریل را از طریق همان کاتتر وارد پریتوئن نموده و آرام بیمار را به بالا، پایین و طرفین حرکت داده و سپس مایع سرریز را جمع آوری و جهت تعیین میزان RBC، آمیلاز و آلکالن فسفاتاز به آزمایشگاه فرستاد.
با RBC بیش از ۱۰۰ هزار DPL مثبت تلقی می شود. در صورت زخم چاقو RBC ۲۰۰۰۰- ۵۰۰۰ مثبت در نظر گرفته میشود. در صورت وجود صفرا، مواد گیاهی یا مدفوعی در مایع و یا خروج مایع لاواژ از چست تیوب، فولی یا NGT نیز DPL مثبت است. چک آمیلاز و آلکالن فسفاتاز جهت بررسی پارگی احشاء داخلی است اما مقدار WBC شاخص مناسبی برای تعیین آسیب نیست. در حقیقت، هدف اصلی از انجام DPL تشخیص هموپریتوان است و در صورت فراهم نبودن CT و سونوگرافی، DPL روش سریعی برای ارزیابی بهشمار میآید.
منبع:
کتاب مراقبت در تروما(پیش بیمارستانی تا بخش اورژانس)، جلد اول، نویسنده: سیما حجازی، نسا نوغان، تهران، نشرجامعه نگر، ۱۳۹۳.