آسیب مخاطی ناشی از استرس اصطلاحی است که برای توصیف فرسایش مخاط معده بهکار میرود که تقریبا در تمامی بیماران مبتلا به بیماریهای حاد و تهدیدکننده حیات بروز میکند. این فرسایش میتواند سطحی بوده و به مخاط محدود شود یا اینکه عمیقتر بوده و زیرمخاط را درگیر کند. آسیبهای عمیقتر را استرس اولسر(stress ulcer) مینامند و احتمال بروز خونریزیهای شدید با آنها بیشتر است.
پاتوژنز
مخاط معده باید معده را از آسیب ناشی از محیط اسیدی حفاظت کند و جریان خون مخاط معده نقش مهمی در این امر دارد( از طریق عرضه مواد غذایی برای حفظ کارایی مخاط). با دانستن این حقیقت که ۷۰ تا ۹۰ درصد ذخیره خون در معده متعلق به مخاط معده میباشد، اهمیت جریان خون مخاطی مشخص میشود. انقباض عروق احشایی و هایپوپرفیوژن یک یافته شایع در بیماران بهشدت بدحال است و کاهش جریان خون مخاطی معده بهدنبال آن علت اصلی ضایعات سطحی معده محسوب میشود. هنگامیکه مخاط معده تخریب شد، اسیدیته مجرای معده میتواند باعث بدتر شدن ضایعات سطحی شود.
پیامدهای بالینی
ضایعات سطحی مخاط معده در ۷۵ تا ۱۰۰ درصد بیماران بستری در بخش ICU طی ۲۴ ساعت اول پس از پذیرش قابل مشاهده است. در این ضایعات اغلب تراوش خون از مویرگهای سطحی آسیب دیده ایجاد میشود. اما بروز خونریزی قابل توجه از لحاظ بالینی( یعنی در نتیجه خونریزی افت شدید فشارخون یا افت هموگلوبین بیشتر از ۲ گرم بر دسی لیتر رخ دهد) در کمتر از ۵ درصد بیماران ICU دیده میشود.
منبع:
مارینو پ ال:ICU مارینو ۲۰۱۴، ترجمه: مرادی مجد پ و همکاران، چاپ اول، ۱۳۹۴، تهران: انتشارات اندیشه رفیع.